قهوه برای بسیاری از افراد نوشیدنی محبوبی است که به افزایش انرژی و تمرکز کمک می‌کند. اما گاهی پیش می‌آید که بعد از نوشیدن قهوه، به‌جای سرحال شدن، احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنیم. این اتفاق می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در ادامه بررسی خواهیم کرد، با مجله کافه شمس همراه باشید.
بررسی احساس خستگی بعد از خوردن قهوه
۱. تأثیر قهوه بر آدنوزین و چرخه خواب
آدنوزین یکی از مهم‌ترین مواد شیمیایی در مغز است که نقش زیادی در تنظیم خواب دارد. این ماده به طور طبیعی در طول روز تجمع می‌کند و باعث احساس خواب‌آلودگی در شب می‌شود. با این حال، کافئین موجود در قهوه می‌تواند با مسدود کردن گیرنده‌های آدنوزین در مغز، این اثر خواب‌آلودگی را کاهش دهد و به شما احساس هوشیاری و بیداری بدهد. اما باید توجه داشته باشید که این اثر موقتی است و پس از مدتی که اثر کافئین از بین می‌رود، آدنوزین که حالا بیشتر شده است، می‌تواند باعث احساس خستگی و خواب‌آلودگی شدیدتر از قبل شود. این فرآیند به ویژه زمانی که قهوه را دیر در روز مصرف کنید، می‌تواند چرخه خواب شما را مختل کند و موجب ایجاد احساس بی‌خوابی یا خستگی مزمن شود. در این شرایط، ممکن است چندین ساعت بعد از نوشیدن قهوه، به طور ناگهانی احساس خستگی کنید، که به نوعی نتیجه بازگشت اثرات آدنوزین به بدن است.
۲. کم‌آبی بدن (دی‌هیدراسیون)
قهوه به عنوان یک نوشیدنی مدر عمل می‌کند، به این معنی که می‌تواند موجب افزایش تولید ادرار و از دست دادن مایعات بدن شود. اگر پس از نوشیدن قهوه میزان کافی آب مصرف نکنید، ممکن است دچار کم‌آبی یا دی‌هیدراسیون شوید. کم‌آبی بدن یکی از دلایل رایج خستگی است، زیرا بدن برای حفظ انرژی به آب نیاز دارد تا فرآیندهای متابولیکی و عملکردهای مختلف خود را به‌درستی انجام دهد. وقتی بدن دچار کم‌آبی می‌شود، علائمی مانند خشکی دهان، سردرد، و کاهش انرژی ظاهر می‌شود که می‌تواند احساس خستگی را تشدید کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که پس از نوشیدن قهوه، مقداری آب بنوشید تا این اثرات مدری قهوه تعدیل شود.
۳. کاهش قند خون بعد از قهوه
کافئین موجود در قهوه می‌تواند ترشح انسولین را افزایش دهد و موجب کاهش سطح قند خون شود. این تغییر در سطح قند خون می‌تواند منجر به افت انرژی و احساس ضعف شود، به ویژه اگر قهوه را با معده خالی مصرف کنید. زمانی که سطح قند خون کاهش می‌یابد، بدن به سرعت احساس نیاز به انرژی می‌کند، و این کاهش سطح قند خون ممکن است باعث ایجاد احساس خستگی و ضعف موقت شود. مصرف قهوه با شیر یا همراه با غذا می‌تواند این اثرات منفی را کاهش دهد و به تثبیت سطح قند خون کمک کند.
۴. کیفیت پایین خواب شب قبل
یکی از دلایل اصلی که ممکن است پس از نوشیدن قهوه احساس خستگی کنید، به کیفیت پایین خواب شب قبل مربوط است. اگر شب گذشته خواب کافی یا باکیفیتی نداشته باشید، مصرف قهوه ممکن است به طور موقت شما را بیدار نگه دارد و حس هوشیاری ایجاد کند، اما بدن همچنان به استراحت نیاز دارد. در چنین شرایطی، ممکن است با وجود مصرف کافئین، احساس خستگی و کسلی کنید، زیرا بدن نیاز به زمان برای بازسازی انرژی از دست‌رفته در طول شب دارد.
۵. مصرف بیش از حد کافئین
اگر هر روز مقدار زیادی قهوه مصرف کنید، بدن شما به تدریج به کافئین عادت کرده و اثرات آن کاهش می‌یابد. این بدان معنی است که در ابتدا مصرف زیاد کافئین ممکن است احساس هوشیاری و انرژی زیاد ایجاد کند، اما پس از مدتی، اثرات محرک آن کمتر خواهد شد. در نتیجه، به جای احساس افزایش انرژی، ممکن است احساس سستی و خستگی کنید. این مسئله به دلیل مقاومت بدن به کافئین و کاهش تأثیرات آن است، که در برخی افراد ممکن است به ایجاد وابستگی به کافئین نیز منجر شود.
۶. واکنش بدن به اسید قهوه
قهوه حاوی ترکیبات اسیدی است که می‌تواند باعث تحریک معده شود و در برخی افراد ممکن است باعث تغییرات در سطح هورمون‌ها و احساس ناراحتی معده شود. این تحریک معده می‌تواند منجر به ناآرامی گوارشی و احساس ناخوشایندی در بدن شود که ممکن است فرد را در طول روز دچار احساس خستگی کند. همچنین، ترکیبات اسیدی قهوه می‌توانند باعث افزایش سطح هورمون‌هایی مانند کورتیزول (هورمون استرس) شوند، که ممکن است در برخی افراد احساس خستگی و اضطراب را افزایش دهد.
۷. تأثیر قهوه بر سطح کورتیزول
کافئین می‌تواند باعث افزایش سطح کورتیزول در بدن شود. کورتیزول هورمونی است که به تنظیم واکنش بدن به استرس و تنظیم متابولیسم کمک می‌کند. افزایش کورتیزول در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث احساس هوشیاری و انرژی شود، اما در بلندمدت، نوسانات سطح کورتیزول می‌تواند منجر به احساس استرس و خستگی پس از کاهش اثرات کافئین گردد. این تأثیر به ویژه در افرادی که سطح استرس بالاتری دارند، بیشتر قابل توجه است.
۸. کافئین و نوسانات فشار خون
مصرف قهوه می‌تواند موجب تغییرات موقتی در فشار خون شود. افزایش ناگهانی فشار خون می‌تواند به طور موقت باعث احساس انرژی و هوشیاری بیشتر شود، اما پس از مدتی که فشار خون به سطح طبیعی بازمی‌گردد، ممکن است فرد احساس ضعف و خستگی کند. این نوسانات فشار خون می‌تواند به‌ویژه در افرادی که مشکلات قلبی یا فشار خون دارند، تأثیرات منفی بیشتری داشته باشد و موجب ایجاد احساس خستگی شود.
۹. تأثیر قهوه بر سیستم عصبی
کافئین به طور مستقیم بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به طور موقت احساس هوشیاری و انرژی ایجاد کند. با این حال، برخی افراد پس از تأثیر اولیه کافئین و هوشیاری، ممکن است دچار کاهش ناگهانی انرژی شوند. این اثر به دلیل تحریک بیش از حد سیستم عصبی و افت ناگهانی سطح انرژی بدن است. در چنین شرایطی، ممکن است فرد دچار احساس بی‌حالی و خستگی شدید شود.
۱۰. نقش ژنتیک در متابولیسم کافئین
توانایی بدن در متابولیزه کردن کافئین، تا حد زیادی به ویژگی‌های ژنتیکی افراد بستگی دارد. برخی افراد قادرند کافئین را سریع‌تر متابولیزه کنند، در حالی که در برخی دیگر این فرآیند کندتر است. این تفاوت‌های ژنتیکی می‌تواند موجب شود که بعضی افراد اثرات قهوه را به مدت طولانی‌تری تجربه کنند، در حالی که برای برخی دیگر، اثرات آن خیلی سریع از بین می‌رود. این تفاوت‌های فردی می‌تواند به عنوان یکی از دلایل متفاوت بودن تجربه مصرف قهوه در افراد مختلف در نظر گرفته شود.
چگونه از خستگی بعد از قهوه جلوگیری کنیم؟
1. قهوه را در زمان مناسب مصرف کنید: بهترین زمان برای نوشیدن قهوه معمولاً ۹۰ دقیقه بعد از بیدار شدن است. مصرف کافئین بلافاصله پس از بیدار شدن می‌تواند تأثیر کمتری داشته باشد.
2. همراه با قهوه آب بنوشید: برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، بعد از هر فنجان قهوه یک لیوان آب میل کنید.
3. قهوه را با غذا مصرف کنید: مصرف قهوه با یک وعده سبک غذایی می‌تواند از افت ناگهانی قند خون جلوگیری کند.
4. مصرف کافئین را مدیریت کنید: به‌جای مصرف چندین فنجان قهوه در روز، مقدار مصرف خود را کاهش داده و تأثیر آن را بر بدن بررسی کنید.
5. خواب کافی داشته باشید: اگر به‌اندازه کافی استراحت نکنید، حتی قهوه هم نمی‌تواند شما را سرحال نگه دارد.
6. انواع قهوه را امتحان کنید: قهوه‌های مختلف مانند عربیکا و روبوستا دارای میزان متفاوتی از کافئین و اسیدیته هستند. ممکن است تغییر نوع قهوه مصرفی به کاهش خستگی شما کمک کند.
خستگی بعد از نوشیدن قهوه می‌تواند به دلایل مختلفی مانند تجمع آدنوزین، کم‌آبی بدن، افت قند خون، مصرف بیش از حد کافئین یا کیفیت پایین خواب مربوط باشد. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است زمان مصرف قهوه را مدیریت کنید، مقدار کافی آب بنوشید و کیفیت خواب خود را بهبود دهید. همچنین می‌توانید با انتخاب نوع مناسب قهوه و رعایت نکات تغذیه‌ای، از تأثیرات منفی آن جلوگیری کنید.
اگر شما هم تمایل دارید لذت جدیدی از دنیای طعم ها و خلاقیت ها را در کنار عزیزانتان تجربه کنید، فرصت را از دست ندهید و همین الان محیطی آرام و صمیمی را برای این کار انتخاب کنید، با رزرو کافه شمس دیگر نگران شلوغی ها یا معطلی هنگام مراجعه نباشید.
